Net gemist
Oorlog in Oekraïne, het kan anders!

Donderdag 5 september 2022

Door prof.  Tom Sauer

Een boeiende avond gebracht door een enthousiaste, vlotte en deskundige spreker met een goede interactie met de toehoorders.  De vele aanwezigen kregen informatie die haast niet te horen of te lezen is in de media.  Ze gingen naar huis met een meer genuanceerde kijk op een heel actueel thema.  Een avond om achteraf wakker van te liggen.
We onthouden:

1.     De media en de meest gangbare opvatting herleiden de oorlog in Oekraïne tot een verhaal van wit – zwart of van “de goeden” (Het Westen) tegen de “slechten” (Poetin en aanhangers).  Het is echter een meer genuanceerd en complex verhaal.

2.     Wat Poetin doet, is niet goed te praten.  Voor zijn optreden zijn drie mogelijke verklaringen.  (1) Poetin is een nieuwe tsaar die streeft naar meer macht, (2) hij heeft schrik en voelt zich onveilig, (3) hij vreest de democratie.
De spreker ging dieper in op de tweede hypothese van onveiligheid.

3.     Poetin voelt zich onveilig en bedrogen. 
Waarom?

·     Elke oorlog heeft een verliezer.  Wil achteraf de vrede standhouden, dan moet men de verliezer meenemen (inclusie) in de nieuwe orde en hem niet uitsluiten (exclusie).  Na de eerste wereldoorlog sloot men Duitsland uit.  Het land kreeg en zware straf.  Dit leidde tot een tweede wereldoorlog.
Na de oorlog werd een nieuw verhaal gemaakt door de overwinnaars.  De alliantie gevormd tijdens de oorlog (de NAVO) werd verder doorgetrokken zonder Rusland (exclusie).  In tegendeel, de alliantie had als doel Rusland te vernietigen. 
De koude oorlog eindigde met het uit elkaar vallen van de Sovjet-Unie.  Rusland was de verliezer. 

·     De val van de muur is er gekomen nadat Westerse beleidsvoerders beloofden om de NAVO niet op te schuiven richting Rusland.  Die opschuiving is er toch gekomen. 

·     De VS heeft bestaande verdragen over bewapening eenzijdig opgezegd.

·     De VS heeft oorlogen gevoerd (Joegoslavië, Irak) zonder de, in de VN afgesproken spelregels, te respecteren.  In die oorlog in Joegoslavië werd gestreden tegen een bondgenoot van Rusland, Servië. 

·     De NAVO bouwde een rakettenschild in de buurlanden van Rusland.

4.     Het Westen heeft de signalen die Rusland uitzond niet willen horen noch zien.

·     Op een NAVO-top waar de uitbreiding naar Georgië en Oekraïne ter sprake kwam heeft Rusland gewaarschuwd dat het zal reageren.
Ook belangrijke Westerse diplomaten en politieke figuren hebben hiervoor gewaarschuwd. 

·     Rusland heeft in 2014 gereageerd op de uitbreiding richting Oekraïne met steun aan de opstandelingen in Oost-Oekraïne en het bezetten van de Krim.  Het afgesloten akkoord, Minsk 2014, dat tot meer autonomie en de tweetaligheid in Oost-Oekraïne moest leiden, werd niet door Oekraïne gerespecteerd. 

5.     Binnen de NAVO was over die uitbreiding geen eensgezindheid maar VS en Engeland hebben die beslissing doorgeduwd en andere Europese landen zijn gevolgd.

6.     De mogelijke verhoudingen tussen de grootmachten zijn:

·     Oorlog

·     Machtsevenwicht

·     Collectieve veiligheid

·     Veiligheidsgemeenschap

·     Duurzame vrede

7.     Machtsevenwicht leidt niet tot vrede maar tot

·     Instabiliteit: het bezit van machtsoverwicht wijzigt voortdurend.

·     Wapenwedloop

·     Tot conflicten, zoals nu in Oekraïne.

8.     Internationale gevolgen van de oorlog in Oekraïne zijn groot:

·     Vluchtelingen

·     Finland en Zweden vragen om bij de NAVO te komen

·     Meer eenheid in de EU

·     Energiecrisis en inflatie

·     De klimaatproblematiek krijgt geen voorrang meer

·     Schaarste aan voeding en hongersnood

·     Defensie-uitgaven stijgen

·     Wat zal er met de wapens gebeuren na de oorlog? In wiens handen komen ze terecht?

9.     Er komt een wereld met twee machtsblokken (bipolair).  Rusland wordt in de armen van China gedreven en er ontstaan twee machtsblokken, enerzijds China-Rusland en anderzijds de VS.

10.  Oplossing: niet militair.

·     Rusland heeft zich misrekend.  Het rekenden op een korte actie.

·     Rusland heeft niet de middelen voor een langdurende oorlog. 
De economie is kleiner dan deze van Duitsland.  De militaire uitgaven (60 mld dollar) zijn kleiner dan deze van EU (300 mld) en veel kleiner dan VS.

11.  De enige oplossing is diplomatie

·     Mogelijke inzet

                                 i.    Oekraïne een neutraal land als buffer

                               ii.    Tweetalig

                              iii.    Krim bij Rusland

·     Wie realiseren?
Niet VS, ze willen geen vrede.  Niet de EU, ze sturen wapens.
Wel Erdogan (Turkije) en Guiterres (VN) zij proberen te onderhandelen.

12.  Zolang duurzame vrede een utopie is, zijn collectieve veiligheid en de daarbinnen opgerichte organisaties de aangewezen weg naar vrede.

Collectieve veiligheid:

·     Dit is een alles omvattende en globale veiligheid op humanitair, economisch, sociaal, ecologisch en cultureel vlak. 

·     Ze houdt in dat landen elkaars recht op veiligheid erkennen en samenwerken op basis van internationale verdragen die oorlog moeten voorkomen. 

·     Ze steunt op samenwerking en verdragen.  Er wordt vandaag al samengewerkt in veiligheidsorganisaties zoals de Verenigde Naties (VN) en de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE).  Deze organisaties hebben, spijtig genoeg, minder slagkracht dan de NAVO, die vormgeeft aan het militaire machtsevenwicht. 
Zie het Manifest van Pax Christi:
https://docs.google.com/forms/d/1rb2peqmkW0pHicTLjll7NDouczbuCVFo7H7zyqC1Hic/viewform?edit_requested=true